بازار میوه‌های لوکس و قاچاق در برخی مناطق شمال تهران و سایت‌های فروش اینترنتی این روزها بیش از هر زمان دیگری داغ است، محصولاتی نظیر لیچی، بلوبری و دراگون فروت، که با قیمت‌های نجومی و ادعای ویتامین زیاد، عرضه می‌شود، موجب بروز پرسش‌های جدی درباره نحوه نظارت‌ وزارت جهاد و وزارت بهداشت شده است.

بازار برنج ایران در ماه‌های اخیر با نوسانات شدید قیمتی مواجه شده که نه فقط قدرت خرید مصرف‌کنندگان را کاهش داده، بلکه تولیدکنندگان و واردکنندگان را نیز در وضعیت نامشخصی قرار داده است. با وجود واردات قابل ‌توجه، کمبود عرضه و افزایش نجومی قیمت‌ها همچنان پابرجاست. اختلاف آمارهای رسمی درباره میزان تولید داخلی، ناترازی عرضه و تقاضا را تشدید کرده و سیاست‌های تنظیم بازار نیز نتوانسته‌اند التهاب را مهار کنند.

سیاست خودکفایی در تولید محصولات کشاورزی، سال‌ها است که به ‌عنوان راهبرد اصلی تامین امنیت غذایی در ایران دنبال می‌شود اما این سیاست بدون در نظر گرفتن محدودیت‌های اقلیمی و منابع آبی، هزینه‌های سنگینی بر محیط زیست و اقتصاد کشور تحمیل می‌کند. ادامه این مسیر، نه فقط بهره‌وری کشاورزی را کاهش داده، بلکه ایران را به سمت بحران‌های زیست‌محیطی و وابستگی به واردات سوق خواهد داد.

سال ۱۴۰۳ برای اقتصاد ایران و معیشت خانوارها سالی سخت و پر از بحران‌های معیشتی بود؛ تورم افسارگسیخته، جهش‌های پیاپی نرخ ارز، کاهش تولید داخلی و افزایش هزینه‌های تولید، ترکیبی از عوامل بحران‌ساز را پدید آوردند که نتیجه آن کوچک‌تر شدن بی‌سابقه سفره‌های مردم و تبدیل اقلام اساسی به کالاهای لوکس است.

بازار میوه و محصولات کشاورزی ایران در آستانه نوروز ۱۴۰۴ به میدان بحران تبدیل شده است، گرانی‌های افسارگسیخته، سیاست‌های متناقض و صادرات بی‌برنامه، سفره مردم را کوچک‌تر از همیشه کرده است.

بازار سیب‌زمینی در ماه‌های اخیر به یکی از پرالتهاب‌ترین بازارهای محصولات کشاورزی در ایران تبدیل شده بود، جهش کم‌سابقه قیمت، کمبود عرضه، سرمازدگی گسترده مزارع و احتکار سودجویان، سیب‌زمینی را از سفره برخی خانوارها در مقطعی حذف کرد.

به گفته مدیرعامل اتحادیه مرکزی دام سبک، دامدار پس از تحویل دام به کشتارگاه، عملا از بازار خارج می‌شود و این توزیع‌کننده است که قیمت گوشت را تعیین می‌کند، دامداران از انباشت دام‌های پرواری و نبود تقاضای کافی در بازار گلایه دارند با این حال قیمت گوشت همچنان روند صعودی دارد، این عدم تعادل ناشی از نبود نظارت است.

ممنوعیت صادرات ذرت و جو از سوی روسیه از ۲۷ بهمن ۱۴۰۳، قیمت‌ این کالاها را در بازار داخلی افزایش داد، این در حالی است که پزشکیان در دیدار با پوتین، موافقت اولیه برای معافیت از ممنوعیت صادرات را دریافت کرد اما با ترک فعل وزارت جهاد، چین با تحرک سریع دیپلماتیک موفق شد ۵۳۷ هزار تن ذرت و جو از دو استان مرزی روسیه تامین کند؛ این رویه نشان می‌دهد راهی جز تنوع‌بخشی به مبادی تامین نهاده نداریم.

کشاورزی قراردادی به ‌عنوان یکی از روش‌های نوین تامین امنیت غذایی و توسعه پایدار، در بسیاری از کشورها به ‌کار گرفته شده است، این مدل که بر مبنای توافق میان کشاورزان و خریداران شکل می‌گیرد، می‌تواند ضمن کاهش ریسک‌های بازار، افزایش بهره‌وری و ارتقا کیفیت محصولات، به ایجاد ثبات در درآمد کشاورزان کمک کند.

کشاورزی به ‌عنوان یکی از اصلی‌ترین فعالیت‌های انسانی، هم در ایجاد تغییرات اقلیمی نقش دارد و هم از تبعات آن آسیب می‌بیند، یعنی با انتشار گازهای گلخانه‌ای مانند دی‌اکسید کربن، متان و اکسید نیتروژن، به گرمایش جهانی دامن می‌زند، در عین حال، تغییرات اقلیمی تهدیدی جدی برای امنیت غذایی است؛ کشاورزی پایدار و اتخاذ راهکارهایی نظیر کشاورزی کربن‌محور، استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر و بهینه‌سازی روش‌های آبیاری می‌تواند به کاهش اثرات زیست‌محیطی کمک کنند.